Η NASA και τα… UFO της

Πώς εξηγούνται τα «ανεξήγητα». Απλές ερμηνείες πίσω από «ουφολογικές» θεωρίες συνωμοσίας

Ο αστροναύτης της αποστολής Gemini 4, Ed White, στον πρώτο διαστημικό περίπατο αμερικανού.

Χάρης Βάρβογλης 
Τον περασμένο μήνα το Science Channel πρόβαλε το τελευταίο επεισόδιο της εκπομπής «Είμαστε μόνοι;», με τίτλο «Τα ανεξήγητα αρχεία της NASA» (NASA’s unexplained files). Στο επεισόδιο αυτό παρουσιάστηκαν πολλές φωτογραφίες και βίντεο που κατά καιρούς θεωρήθηκε ότι

απεικονίζουν UFO, καθώς και συνεντεύξεις με αστροναύτες και ειδικούς στη διερεύνηση τέτοιου είδους αρχειακού υλικού. Το τελικό αποτέλεσμα μάλλον θα πρέπει να απογοήτευσε τους… φανατικούς του είδους, αφού κανένα από τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν δεν φαίνεται να αποτελεί «ανεξήγητο» φαινόμενο και άρα πιθανή ένδειξη παρουσίασης εξωγήινου πολιτισμού.

Οι αστροναύτες στις παλαιότερες διαστημικές αποστολές της NASA ήταν εφοδιασμένοι με βιντεοκάμερες, με τις οποίες μπορούσαν να καταγράψουν οτιδήποτε κινούσε την περιέργειά τους ή θεωρούσαν άξιο μεταγενέστερης μελέτης. Από την εποχή του διαστημικού λεωφορείου η δραστηριότητα αυτή έχει αυτοματοποιηθεί, αφού σε κάθε τέτοιο διαστημόπλοιο είναι εγκαταστημένες πολλές βιντεοκάμερες που καταγράφουν αδιάκοπα από διάφορες γωνίες την εικόνα του οχήματος και του γύρω χώρου. Το οπτικό υλικό στη συνέχεια αναλύεται από ειδικούς και αποτελεί σημαντικό στοιχείο για πιθανά προβλήματα που μπορεί να εμφανισθούν σε μια πτήση. Κατά καιρούς πολλές από τις λήψεις που περιέχονται σε αυτό το υλικό αποτέλεσαν αντικείμενο συζητήσεων, επειδή φαίνεται να έχουν καταγράψει εικόνες αντικειμένων που δεν είναι εύκολο να ταυτοποιηθούν. Εικόνες αυτής της κατηγορίας αποτέλεσαν το βασικό αντικείμενο της συγκεκριμένης εκπομπής. Από τις πολλές περιπτώσεις που παρουσιάστηκαν, επέλεξα τις τρεις πιο αξιόλογες – κατά τη γνώμη μου.

Η… μπίρα του Mac Divitt
Μια από τις παλαιότερες περιπτώσεις είναι η γνωστή με το όνομα «το UFO του McDivitt». Ο James McDivitt είναι ένας από τους πρώτους αστροναύτες του διαστημικού προγράμματος της NASA. Κατά τη διάρκεια της αποστολής Gemini 4 είδε ξαφνικά από το παράθυρο του διαστημοπλοίου ένα λευκό φωτεινό αντικείμενο κυλινδρικού σχήματος, σαν κουτί μπίρας, με μια «λαβή» στη μια άκρη του. Επειδή δεν ήθελε να ενοχλήσει τον συνάδελφό του Ed White, που κοιμόταν εκείνη την ώρα, πήρε δύο κάμερες και κατέγραψε την εικόνα. Δεν μπόρεσε όμως να παρατηρήσει για πολύ το αντικείμενο επειδή, όπως διηγήθηκε ο ίδιος αργότερα, εκείνη τη στιγμή ο Ηλιος φώτισε το παράθυρο του διαστημοπλοίου και το αντικείμενο «χάθηκε». Το περιστατικό δεν θα δημιουργούσε ίσως μεγάλο ενδιαφέρον αν ο McDivitt δεν δήλωνε στη συνέχεια ότι, όταν επέστρεψε από την αποστολή, ανέτρεξε στις καταγεγραμμένες λήψεις της κάμερας και δεν είδε πουθενά την εικόνα του αντικειμένου που είχε παρατηρήσει. Ακόμη πιο περίεργο, κατ’ αυτόν, είναι ότι ούτε τα ραντάρ είχαν καταγράψει την παρουσία κάποιου «ξένου» αντικειμένου στη γειτονιά του διαστημοπλοίου.

Οι αστροναύτες Ed White (αριστερά) και Jim McDivitt (δεξιά) μπροστά σε ένα ομοίωμα, υπό κλίμακα, του διαστημοπλοίου τους, Gemini 4.

Η περίπτωση του McDivitt έχει όλα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τα περισσότερα από τα ανάλογα περιστατικά. Παρατηρήσεις κατά τη στιγμή που το διαστημόπλοιο μεταβαίνει από τη σκιά της Γης στο φως του Ηλιου, καταγραφή με βιντεοκάμερες χαμηλής ανάλυσης και απουσία κάποιου στοιχείου που θα έδινε αίσθηση «προοπτικής». Η μετάβαση από τη σκιά στο φως δημιουργεί την αίσθηση της ξαφνικής εμφάνισης ενός αντικειμένου, επειδή εκείνη ακριβώς τη στιγμή φωτίζεται από τον Ηλιο. Οι βιντεοκάμερες, ειδικά εκείνης της εποχής, δεν δίνουν πολλές λεπτομέρειες της εικόνας, επειδή έχουν χαμηλή ανάλυση και απροσδόκητη συμπεριφορά στις απότομες αλλαγές του φωτισμού. Τέλος, η έλλειψη αντικειμένων σύγκρισης στο Διάστημα δεν επιτρέπει σε κάποιον να αντιληφθεί αν παρατηρεί ένα μικρό αντικείμενο σε κοντινή απόσταση ή ένα μεγάλο σε μακρινή. Για τη συγκεκριμένη περίπτωση έχουν προταθεί δύο ερμηνείες. Η πρώτη είναι ότι ο McDivitt παρατήρησε το τελευταίο τμήμα του φέροντος πυραύλου, που είχε χρησιμοποιηθεί για την εκτόξευση του διαστημοπλοίου. Το αντικείμενο αυτό το χρησιμοποιούσαν οι αστροναύτες του Gemini 4 ως «στόχο» για το πρώτο αμερικανικό διαστημικό ραντεβού. Αρα ήταν ένα μεγάλο αντικείμενο σε μακρινή απόσταση. Η δεύτερη είναι ότι επρόκειτο για αντανάκλαση του Ηλιου σε ένα από τα μπουλόνια που στήριζαν το τζάμι του παραθύρου και άρα ήταν ένα μικρό αντικείμενο σε κοντινή απόσταση.

Το σπασμένο καλώδιο

Φωτογραφίες από βίντεο της αποστολής STS-XX του Space Shuttle, στις οποίες διακρίνονται οι εικόνες «άγνωστης ταυτότητας» αντικειμένων. Στις περισσότερες απεικονίζονται σταγονίδια νερού ή μικροί κρύσταλλοι πάγου.

Μια άλλη καταγραφή που κέντρισε το ενδιαφέρον των… ουφολόγων έγινε από την αποστολή STS-75 του Space Shuttle το 1996. Η αποστολή αυτή πραγματοποίησε ένα πείραμα για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από το μαγνητικό πεδίο της Γης. Κατά τη διάρκεια του πειράματος το πλήρωμα ξετύλιξε ένα καλώδιο μήκους 18 χιλιομέτρων, το οποίο όμως έσπασε και το πείραμα απέτυχε. Στο καταγεγραμμένο βίντεο εμφανίζονται πολλά φωτεινά κυκλικά αντικείμενα με μια μαύρη κηλίδα στο κέντρο τους να πλησιάζουν το κομμένο τμήμα του σύρματος και να αιωρούνται γύρω και πίσω του. Εξωγήινα διαστημόπλοια, έσπευσαν να συμπεράνουν μερικοί. Η αλήθεια όμως φαίνεται ότι είναι πιο πεζή. Το βίντεο αυτό έχει «τραβηχτεί» μετά το πείραμα και ενώ ο φακός της κάμερας είναι εστιασμένος στο άπειρο. Το κυκλικά αντικείμενα δεν είναι τίποτε περισσότερο από πολύ κοντινές σταγόνες νερού, το οποίο είχαν «αδειάσει» οι αστροναύτες από το Space Shuttle στην καθημερινή τους καθαριότητα, η δε μαύρη κηλίδα στο κέντρο του φωτεινού δίσκου οφείλεται σε ελάττωμα του αισθητήρα φωτός της κάμερας, που «μαυρίζει» τα πολύ φωτεινά αντικείμενα.

Ο ιπτάμενος σχηματισμός
Η τρίτη καταγραφή προέρχεται από την αποστολή STS-80 του Space Shuttle. Σε ένα σημείο του βίντεο διακρίνεται ένα «παράξενο» αντικείμενο να αλλάζει σχήμα ενώ σε κάποιο άλλο διακρίνονται φωτεινά σημεία με μια σκοτεινή κηλίδα στο κέντρο να αιωρούνται γύρω από το διαστημόπλοιο και σε κάποια στιγμή μερικά από αυτά να αλλάζουν κατεύθυνση. Η ερμηνεία των εικόνων είναι και εδώ, δυστυχώς, πεζή. Το μεγάλο αντικείμενο είναι ένας μικρός τεχνητός δορυφόρος, κυλινδρικού σχήματος και διαστάσεων περίπου ενός μέτρου, που χρησιμοποιήθηκε από το πλήρωμα εκείνης της αποστολής για τη δοκιμή ενός νέου συστήματος σταθεροποίησης του διαστημοπλοίου. Το σμήνος των φωτεινών σχηματισμών δεν είναι παρά μικροί κρύσταλλοι – υπολείμματα του καυσίμου που εκτοξεύουν οι πύραυλοι αυτόματης σταθεροποίησης του διαστημοπλοίου. Φαίνονται μεγάλοι επειδή ο φακός της κάμερας είναι εστιασμένος μακριά, η δε σκοτεινή κηλίδα στο κέντρο είναι το γνωστό ελάττωμα του αισθητήρα. Μερικοί από τους κρυστάλλους παρασύρονται από τα αέρια νεότερων ενεργοποιήσεων των πυραύλων σταθεροποίησης και αλλάζουν απότομα τροχιά. Ως συμπέρασμα θα μπορούσε να πει κανείς ότι, παρά την αφθονία των πλανητών που φαίνεται να υπάρχουν στον Γαλαξία μας (και προφανώς και στους υπόλοιπους γαλαξίες), δεν υπάρχει ως σήμερα καμία ένδειξη που να μας ωθεί στο συμπέρασμα ότι δεν είμαστε μόνοι στο Σύμπαν.

Τα βιντεοκλίπ των «εξωγήινων»

Οσοι ενδιαφέρονται μπορούν να παρακολουθήσουν τα επίμαχα βιντεοκλίπ σε πολλές ιστοσελίδες του Διαδικτύου. Για παράδειγμα, το βίντεο της αποστολής STS-75 υπάρχει στον σύνδεσμο http://youtu.be/As-wYmFYb3I,

το δε βίντεο της αποστολής STS-80 στους συνδέσμους http://youtu.be/1GiQN3UlSucκαι http://science.discovery.com/videos/are-wealone-nasas-unexplained-files-videos/

Ο Χάρης Βάρβογλης είναι καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ.

tovima.gr